بررسی نگاره های رستم از منظر شمایل نگاری(از دوره ایلخانی تا کنون)

رستم از شاخص ترین شخصیت های ادبیات حماسی فارسی می باشد، که در شاهنامه ی ابوالقاسم فردوسی در قرن چهارم هجری قمری خلق شده است. بخشی قابل توجهی از این حماسه در برگیرنده ی توصیف های فردوسی از ظاهر، رفتار و روحیات رستم است. این توصیف ها دست مایه ی تصویرگران و نقاشان ایرانی برای خلق تصاویر بسیاری از زمان خلق این اثر تا کنون بوده است. تصاویر خلق شده از رستم که توسط تصویرگران در ادوار مختلف به تصویر کشیده شده اند، هر یک ویژگی مختص به خود و دوره ی حیات تصویرگر را دارد. همین تفاوت ها دست مایه ا ی شده تا شمایل رستم از منظر شمایل نگاری مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. شمایل نگاری روشی کاملا توصیفی و بعضا آماری از یک فرایند به شمار می رود، از این رو وظیفه ی شمایل نگاری توصیف و طبقه بندی تصاویر است. شمایل نگاری مطالعه ی محدود و به عبارتی فرعی به شمار می رود، که شناخت ما را نسبت به این که مضامین خاصِ آثارِ هنری کی و کجا از طریق نقش مایه ها ی خاص پیدا می شوند، میسر می سازد. تصاویر موجود از شاهنامه های شاخص و منابع مرتبط با شاهنامه گردآوری و تغییراتِ ظاهری رستم به عنوان یک شمایل در طول زمان مورد بررسی قرار گرفت. چند نقش مایه و مشخصه در دوره ها ی مختلف همواره در شمایل رستم وجود دارد و باعث تمایز رستم از دیگر شخصیت های شاهنامه شده است. سه نقش مایه بیشترین طیف تغییرات را در بر می گیرند که شامل؛ ببر بیان، کلاه خُود و ریش دو شاخ او می باشند. در پایان، همین سه نقش مایه بیشترین توجه نگارنده را در بر گرفته و سعی شده تا تغییرهای ظاهریشان در ادوار مختلف مورد بررسی قرار گیرد. نگاه کردن از این منظر، نگارنده را به این نتیجه رسانید که تصویرگران ادوار مختلف، هر یک تصویری متناسب با زمانه ی خود را از شمایل رستم خلق نموده اند و بیشتر این تصاویر منطبق بر متن شاهنامه نیستند.